ข้อมูลประกอบการพิจารณา

โดยที่พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 มีบทบัญญัติบางประการที่ไม่เหมาะสมกับสภาพทางเศรษฐกิจและสังคมในปัจจุบัน และเป็นการขัดหรือแย้งกับรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 โดยเฉพาะปัญหาการทับซ้อนระหว่างป่ากับที่ดินอยู่อาศัยหรือที่ดินทำกินของราษฎรที่ได้ถือครองทำประโยชน์มานานจนไม่มีสภาพความเป็นป่าแล้ว ก่อให้เกิดข้อพิพาทและความขัดแย้งของราษฎรที่ครอบครองทำประโยชน์ในที่ดินในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าและเขตห้ามล่าสัตว์ป่ากับรัฐ และกับราษฎรด้วยกันเอง ซึ่งมีแนวโน้มว่าจะมีความรุนแรงเพิ่มมากขึ้น อีกทั้งปรากฏว่าพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 ที่ใช้บังคับมาเป็นเวลาห้าปีแล้วนั้น ไม่สามารถแก้ไขปัญหาที่ดินที่อยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าและเขตห้ามล่าสัตว์ป่าได้ ทำให้ราษฎรจำนวนมากได้รับความเดือดร้อนและสูญเสียโอกาสในการพัฒนาคุณภาพชีวิต อันเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดความเหลื่อมล้ำในสังคม โดยสาระสำคัญของร่างพระราชบัญญัติฉบับนี้มีดังนี้ 

(1)แก้ไขเพิ่มเติมหลักเกณฑ์ในการแต่งตั้งกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิของคณะกรรมการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า จำนวน 7 คน ซึ่งคณะรัฐมนตรีแต่งตั้งจากผู้มีความรู้ความเชี่ยวชาญด้านมานุษยวิทยา สังคมวิทยา สิทธิมนุษยชน วนศาสตร์ การอนุรักษ์และคุ้มครองสัตว์ป่า การท่องเที่ยว และการปกป้องคุ้มครองสิทธิที่ดิน สาขาละ 1 คน (แก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 39 วรรคหนึ่ง)

(2)แก้ไขเพิ่มเติมหลักเกณฑ์ในการพิจารณากำหนดเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าและเขตห้ามล่าสัตว์ป่า โดยต้องไม่เป็นที่ดินที่มีหนังสือแสดงกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองตามประมวลกฎหมายที่ดินหรือกฎหมายอื่นของบุคคลใด หรือต้องไม่เป็นที่ดินที่มีประชาชนอยู่อาศัย ทำกินหรือครอบครองทำประโยชน์มาก่อนการกำหนดให้เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า และได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายหรือนโยบายในการแก้ไขปัญหาสิทธิในที่ดินของรัฐบาล เว้นแต่เป็นที่ดินของหน่วยงานของรัฐ นอกจากนี้ หากปรากฏว่ามีพื้นที่ทับซ้อนกับที่ดินของประชาชนดังกล่าว จะต้องแก้ไขให้แล้วเสร็จก่อน และในการขยายเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าหรือเพิกถอนเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า จะต้องเปิดเผยข้อมูลและแผนที่แนวเขตให้ประชาชนรับทราบ จัดให้มีการรับฟังความคิดเห็นและการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้เสีย ชุมชนที่เกี่ยวข้อง และผ่านความเห็นชอบของสภาเทศบาลหรือสภาองค์การบริหารส่วนตำบลเพื่อพิจารณาดำเนินการ ทั้งนี้ ตามประกาศที่รัฐมนตรีกำหนดโดยการเสนอแนะของคณะกรรมการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า (แก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 48 และมาตรา 62 วรรคหนึ่ง)
 
(3)แก้ไขเพิ่มเติมหลักเกณฑ์และวิธีการในการกำหนดให้องค์การบริหารส่วนจังหวัด เทศบาล หรือองค์การบริหารส่วนตำบลมีอำนาจในการปรับปรุง ซ่อมแชม หรือบำรุงรักษาโครงสร้างสาธารณูปโภคพื้นฐานภายในบริเวณพื้นที่ที่กำหนดในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าและเขตห้ามล่าสัตว์ป่าโดยที่ไม่ได้ขยายจากพื้นที่เดิม แต่จะต้องแจ้งเป็นหนังสือต่อหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าก่อนดำเนินการไม่น้อยกว่า 30 วัน และอยู่ในความควบคุมดูแลของพนักงานเจ้าหน้าที่ ไม่รบกวนการดำรงชีวิตตามธรรมชาติของสัตว์ป่า และไม่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า (แก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 55 และมาตรา 67)

(4)แก้ไขเพิ่มเติมหลักเกณฑ์และวิธีการในการพิจารณาศึกษาและจัดทำโครงการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติที่เกิดทดแทนได้ตามหลักวิชาการ วัฒนธรรม และวิถีชุมชนภายในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า กล่าวคือ หากประชาชนในท้องถิ่นร้องขอให้มีการพิจารณาศึกษาและจัดทำโครงการดังกล่าวในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าที่มีศักยภาพเหมาะสมเพียงพอในการเก็บหา หรือใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติบางชนิดที่เกิดทดแทนได้ และหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเห็นว่าการเก็บหาหรือใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาตินั้นไม่สร้างความเสียหายต่อระบบนิเวศ สภาพธรรมชาติ และสัตว์ป่า ให้หัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนในท้องถิ่นอาจพิจารณาศึกษาจัดทำโครงการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาตินั้นตามหลักวิชาการ วัฒนธรรม และวิถีชุมชน โดยคำนึงถึงชนิด ประเภท จำนวนหรือปริมาณของทรัพยากรธรรมชาติที่อนุญาตให้เก็บหาหรือใช้ประโยชน์ (แก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 57 วรรคหนึ่ง)

(5)แก้ไขเพิ่มเติมบทเฉพาะกาลเกี่ยวกับการรับรองและคุ้มครองสิทธิในที่ดินของผู้ซึ่งได้ครอบครองทำประโยชน์มาก่อนการประกาศกำหนดเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าหรือเขตห้ามล่าสัตว์ป่า หรือเพื่อช่วยเหลือผู้ซึ่งไม่มีที่ดินทำกินและได้อยู่อาศัยหรือทำกินภายในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าหรือเขตห้ามล่าสัตว์ป่า โดยให้กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืชโดยความเห็นชอบของคณะกรรมการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าจัดทำโครงการอนุรักษ์และดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติภายในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าหรือเขตล่าสัตว์ป่าโดยมิได้สิทธิในที่ดินนั้น และจัดให้มีแผนที่แสดงแนวเขตโครงการที่จะดำเนินการด้วยระบบภูมิสารสนเทศหรือระบบอื่น ทั้งนี้ หากชุมชนใดไม่ยินยอมเข้าร่วมโครงการ หรือกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืชไม่อาจจัดทำโครงการดังกล่าวได้ ให้กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช หรือเทศบาล หรือองค์การบริหารส่วนตำบล จัดทำหลักฐานควบคุมแนวเขตแปลงที่ดินเป็นรายบุคคลหรือรายชุมชนพร้อมเงื่อนไขการใช้ประโยชน์มอบให้แก่ผู้ที่ได้รับการสำรวจการถือครองที่ดินนั้น (แก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 121)

ตารางเปรียบเทียบร่างแก้ไขเพิ่มเติม (ดาวน์โหลดเอกสารประกอบ)