โดยที่พระราชบัญญัติราชทัณฑ์ พ.ศ. 2560 มีบทบัญญัติบางประการที่ไม่สอดคล้องกับหลักการทางอาญาตามมาตรฐานสากล ประกอบกับก่อให้เกิดปัญหาและสังคมตั้งข้อสงสัยเกี่ยวกับกระบวนการภายในของกรมราชทัณฑ์ อาทิ รูปแบบและโครงสร้างของคณะกรรมการราชทัณฑ์ หลักเกณฑ์และเงื่อนไขการพิจารณาลดวันต้องโทษจำคุก การพักการลงโทษของผู้ต้องขัง ดังนั้น ควรจะต้องแก้ไขเพิ่มเติมเพื่อกำหนดให้มีกระบวนการที่รัดกุมและมีความโปร่งใส โดยกำหนดให้มีคณะกรรมการที่มีความอิสระโปร่งใสและมีความเชี่ยวชาญอย่างแท้จริงเป็นผู้พิจารณาขั้นต้นเกี่ยวกับการลดวันต้องโทษจำคุก การพักการลงโทษของผู้ต้องขังและให้ศาลที่คดีถึงที่สุดเป็นผู้พิจารณาวินิจฉัยและมีคำสั่งในการลดวันต้องโทษจำคุก การพักการลงโทษของผู้ต้องขังในแต่ละคราวไป และกำหนดหลักเกณฑ์และเงื่อนไขขึ้นใหม่ในการพิจารณาการลดวันต้องโทษจำคุก การพักการลงโทษของผู้ต้องขัง โดยเฉพาะคดีทุจริต คดีอาญา คดียาเสพติดที่ร้ายแรง และคดีอื่น ๆ ที่เป็นภัยต่อสังคมอย่างร้ายแรง เพื่อกำหนดมาตรการและเพิ่มระยะเวลาปลอดภัยให้แก่สังคม ทั้งเป็นไปตามหลักการในทางสากล จึงจำเป็นต้องตราพระราชบัญญัตินี้
สาระสำคัญ
แก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติราชทัณฑ์ พ.ศ. 2560 ดังต่อไปนี้
1. เพิ่มบทนิยามคำว่า “คณะกรรมการอิสระ” และ “กรรมการอิสระ” (เพิ่มเติมบทนิยามมาตรา 4)
2. แก้ไขเพิ่มเติมเกี่ยวกับองค์ประกอบและที่มาของกรรมการโดยตำแหน่งและกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิของคณะกรรมการราชทัณฑ์ และเพิ่มหลักเกณฑ์และวิธีการสรรหาเพื่อแต่งตั้งกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ (แก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 8 เพิ่มมาตรา 8/1 มาตรา 8/2 มาตรา 8/3 และมาตรา 8/4 และยกเลิกมาตรา 11 (4) วรรคหนึ่ง วรรคสอง)
3. เพิ่มเกี่ยวกับองค์ประกอบและที่มา หน้าที่และอำนาจ วาระการดำรงตำแหน่งและการพ้นจากตำแหน่งของคณะกรรมการอิสระเพื่อพิจารณาประโยชน์ของผู้ต้องขัง (เพิ่มหมวด 1/1 คณะกรรมการอิสระเพื่อพิจารณาประโยชน์ของผู้ต้องขัง และเพิ่มมาตรา 16/1 มาตรา 16/2 มาตรา 16/3 และมาตรา 16/4)
4. แก้ไขเพิ่มเติมหลักเกณฑ์และเงื่อนไขการพิจารณาประโยชน์ผู้ต้องขังในกรณีการลดวันต้องโทษจำคุก การพักการลงโทษ โดยกำหนดให้คณะกรรมการอิสระเพื่อพิจารณาประโยชน์ของผู้ต้องขังตรวจสอบและไต่สวนข้อเท็จจริง เพื่อยื่นคำร้องต่อศาลที่คดีถึงที่สุดเพื่อพิจารณาวินิจฉัยในกรณีดังกล่าว (แก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 52 (5) (6) (7) วรรคสอง เพิ่มวรรคสาม และยกเลิกมาตรา 53)